โรงพยาบาลมหาวชิราลงกรณธัญบุรี

#รังสีรักษา

ผู้ป่วยมะเร็ง ช่องอก

มะเร็งบริเวณช่องอก ได้แก่ มะเร็งปอด มะเร็งหลอดอาหาร มะเร็งระบบน้ำเหลือง มะเร็งเต้านม

การฉายรังสีบริเวณช่องอก

ผู้ป่วยจะถูกจัดตำแหน่งตามขอบเขตที่กำหนดไว้ จากนั้นนักรังสีรักษาจะทำการฉายรังสีตามแผนการรักษา ขณะฉายรังสีให้ผู้ป่วยนอนนิ่งๆ หายใจตามปกติ ในการฉายแต่ละครั้งใช้เวลา 5 – 30 นาที ขึ้นกับเทคนิคที่ใช้ ทำหารฉายรังสีสัปดาห์ละ 5 วัน ประมาณ 4 – 6 สัปดาห์ ตามชนิดและระยะของโรค และตามแผนการรักษาของแพทย์

อาการแสดง	ข้อควรปฏิบัติ
ผิวหนังแดงคล้ำหรือแห้งคัน (สัปดาห์ที่ 4 - 5)	- ปล่อยให้ผิวหนังส่วนนั้นถูกอากาศ ห้ามถูกแดด - บริเวณที่ฉายให้น้ำสะอาดไหลผ่านได้ และให้ซับให้แห้งด้วยผ้านุ่มๆ - ไม่ใช้สบู่ เครื่องสำอางทาบริเวณที่ฉายรังสี ยกเว้นเป็นยาที่แพทย์สั่ง - สวมเสื้อผ้าหลวมๆ อ่อนนุ่ม หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อชั้นในที่รัดหรือคับ - หากมีอาการมากควรปรึกษาแพทย์
ผิวหนังสีคล้ำ เห็นรูขุมขนเป็นจุดๆ ผิวหนังบางแห่งถลอกเป็นแผลแฉะ	- ปล่อยให้ผิวหนังส่วนนั้นถูกอากาศ ห้ามถูกแดด - หากมีแผลแฉะควรระวังไม่ให้แผลถูกน้ำ - ห้ามใช้ครีม ยา เครื่องสำอางทุกชนิด ยกเว้นแพทย์สั่ง * หากดูแลผิวหนังดี แผลจะแห้งและหายได้ใน 1 สัปดาห์
กลืนลำบาก กลืนเจ็บ	- รับประทานอาหารอ่อน ลื่น กลืนง่าย - หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด ร้อนจัด เย็นจัด - หากไม่สามารถรับประทานอาหารได้ให้แจ้งแพทย์ทันที
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร	- งดการรับประทานอาหาร 2 – 3 ชั่วโมงก่อนการฉายรังสี หรือรับประทานอาหารอ่อนที่ย่อยง่าย - ควรรับประทานอาหารครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง - หากมีอาการมากควรปรึกษาแพทย์
ไอแห้ง	- ดื่มน้ำบ่อยๆ วันละ 8 – 10 แก้ว - งดสารระคายเคือง เช่น เหล้า บุหรี่ ของทอด เป็นต้น - ควรบริหารปอดวันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น โดยวางมือสองข้างที่ชายโครง หายใจออกให้สุดแล้วหายใจเข้าช้า ๆ ทางจมูก ให้ท้องป่องที่สุด กลั้นหายใจไว้ครู่หนึ่งแล้วจึงหายใจออกทางปากช้าๆ จนสุดลมหายใจ และให้ทำซ้ำ 4 ครั้ง
อ่อนเพลีย	- พักผ่อนให้เพียงพอ - รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ - ลดความวิตกกังวล โดยปกติอาการจะค่อยๆหายไปหลังฉายรังสีเสร็จในแต่ละครั้ง
การยึดติดของข้อต่อและไหล่	- บริหารแขนอย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันไหล่ติด
	** ท่าที่ 1 ยืนตัวตรง ยกแขนแนบหู ค้างไว้ 5 วินาที ทำซ้ำ 10 ครั้ง
	** ท่าที่ 2 ยืนหันด้านข้างชิดผนัง ยกแขนสุดให้ลำตัวและแขนแนบผนัง ค้างไว้ 5 วินาที ทำซ้ำ 10 ครั้ง
	** ท่าที่ 3 นอนราบไม่หนุนหมอน หรือยืนหลังชิดผนัง มือ 2 ข้างประสานไว้ที่ท้ายทอย ยืดแขนให้สุด สูดหายใจเข้าลึก ๆ ค้างไว้ 5 วินาที งอข้อศอกเข้าหากันพร้อมหายใจออก ทำซ้ำ 10 ครั้ง
	** ท่าที่ 4 ยกมือ 2 ข้างแตะหัวไหล่ หมุนข้อศอกเป็นวงกลมโดยหมุนมาข้างหน้า 10 ครั้ง และหมุนกลับด้านหลัง 10 ครั้ง
	** ท่าที่ 5 หากแขนบวมตึง ให้ยกข้างที่บวมขึ้น ใช้มืออีกข้างบีบไล่จากปลายมือลงมาถึงรักแร้ ทำซ้ำ 10 ครั้ง (ช่วงเย็นแขนจะบวมมาก)

การดูแลผิวหนังบริเวณที่ได้รับรังสี

- ห้ามลบเส้นและห้ามเติมเส้นด้วยตนเอง
- หลีกเลี่ยงการถูกแสงแดดจัด ห้ามวางกระเป๋าน้ำร้อนหรือประคบน้ำแข็งบริเวณที่ฉาย
- ควรสวมเสื้อผ้าหลวมๆ เพื่อลดการเสียดสีกับผิวหนัง
- งดล้างหรือทำความสะอาดด้วยน้ำสบู่ ถ้าจำเป็นให้ใช้น้ำสะอาดไหลผ่านและใช้ผ้าอ่อนนุ่มซับให้แห้ง
- งดทาแป้ง ครีม เครื่องสำอางใดๆ ยกเว้นเป็นยาที่แพทย์สั่ง
***ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสีควรได้รับการดูแลเป็นพิเศษเพราะมีความบอบบางและเกิดแผลได้ง่าย***

การดูแลสุขภาพทั่วไปขณะได้รับการรักษาด้วยรังสี

- รับประทานอาหารที่สะอาด มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ งดอาหารหมักดอง เหล้า บุหรี่ ชา กาแฟ
- ดื่มน้ำมากๆ อย่างน้อยวันละ 2 ลิตร
- พักผ่อนให้เพียงพอ ควรนอนหลับอย่างน้อย 6 – 8 ชั่วโมง
- ออกกำลังกายตามสภาพของร่างกายอย่างสม่ำเสมอ
- ทำจิตใจให้สบาย ลดความวิตกกังวล โดยการหางานอดิเรกทำ
- หากผู้ป่วยรักษาโรคอื่นร่วมอยู่ด้วย ผู้ป่วยสามารถรับประทานยาต่อไปและต้องรับการตรวจรักษาต่อกับแพทย์นั้นๆ ตามนัดสม่ำเสมอ

การดูแลผิวหนังภายหลังการฉายรังสี

หากแพทย์อนุญาตให้อาบน้ำได้ ท่าสามารถปฏิบัติได้ทันทีตามที่แพทย์แนะนำ

ถ้าแพทย์ไม่ได้แนะนำ ให้ท่านปฏิบัติตังนี้
** ถ้ามีแผลบริเวณที่ฉาย ให้งดอาบน้ำจนกว่าแผลจะแห้ง จึงเริ่มอาบน้ำได้
** ถ้าไม่มีแผลบริเวณที่ฉายรังสี
> สัปดาห์ที่ 1-2 ให้อาบน้ำได้โดยไม่ขัดถูหรือฟอกสบู่บริเวณที่ฉายและซับให้แห้งด้วยผ้านุ่ม
> สัปดาห์ที่ 3 ให้อาบน้ำได้ ฟอกสบู่ แต่ไม่ขัดถูบริเวณที่ฉายรังสี และซับให้แห้งด้วยผ้านุ่ม
> สัปดาห์ที่ 4 ให้อาบน้ำได้ตามปกติ และใช้ครีมที่มีความชุ่มชื้นนวดบริเวณที่ฉายทั้งด้านหน้าและหลังอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ทุกวันตลอดไป เพื่อป้องกันการแข็งตัวของผิวหนังจากการฉายรังสี
***หลังจากได้รับการรักษาครบแล้วแพทย์จะนัดมาตรวจติดามการรักษาต่อไปอีกระยะ ผู้ป่วยควรมารับการตรวจตามนัดทุกครั้ง***