โรงพยาบาลมหาวชิราลงกรณธัญบุรี

#รังสีรักษา

ผู้ป่วยมะเร็ง ศีรษะและคอ

มะเร็งบริเวณศีรษะและคอ ได้แก่ มะเร็งสมอง มะเร็งโพรงจมูกและไซนัส มะเร็งในช่องปากมะเร็งในลำคอ มะเร็งกล่องเสียง มะเร็งต่อมน้ำลายและไทรอยด์

การฉายรังสีบริเวณศีรษะและคอ

ผู้ป่วยจะถูกจัดตำแหน่งของศีรษะและลำคอ อาจมีหน้ากากพลาสติกยึดตรึง จากนั้นนักรังสีรักษาจะทำการฉายรังสีตามแผนการรักษา โดยในการฉายแต่ละครั้งจะใช้เวลาประมาณ 5 – 30 นาที ขึ้นอยู่กับเทคนิคการฉาย ขณะฉายให้ผู้ป่วยนอนนิ่งๆ ทำการฉายสัปดาห์ละ 5 วัน ประมาณ 2 – 8 สัปดาห์ ตามชนิดและระยะของโรคตามแผนการรักษาของแพทย์

อาการแสดง	ข้อควรปฏิบัติ
ผิวหนังแดงคล้ำหรือแห้งคัน	- ปล่อยให้ผิวหนังส่วนนั้นถูกอากาศ ห้ามถูกแดด - บริเวณที่ฉายให้น้ำสะอาดไหลผ่านได้ และให้ซับให้แห้งด้วยผ้านุ่มๆ - ไม่ใช้สบู่ เครื่องสำอางทาบริเวณที่ฉายรังสี ยกเว้นเป็นยาที่แพทย์สั่ง - หากมีอาการมากควรปรึกษาแพทย์
ผมร่วง	- ไม่ควรสระผมหรือใช้น้ำมันใส่ผมทาบริเวณที่ฉายรังสี - ผมจะขึ้นใหม่หลังการรักษาสิ้นสุดแล้ว 2 – 3 เดือน
เจ็บคอ ปากแห้ง การรับรู้รสเปลี่ยนไป	- จิบน้ำบ่อยๆ อย่างน้อยวันละ 8 – 10 แก้ว - หมั่นดูแลสุขภาพช่องปากและฟันให้สะอาด - บ้วนปากด้วยน้ำเกลือทุก 1 – 2 ชั่วโมง - รับประทานอาหารอ่อนนุ่ม มีรสจืด งดอาหารรสจัด ร้อนจัด เย็นจัด - งดสารระคายเคืองต่างๆ เช่น เหล้า บุหรี่ และหมากพลู
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร	- งดการรับประทานอาหาร 2 – 3 ชั่วโมงก่อนการฉายรังสี หรือรับประทานอาหารอ่อนที่ย่อยง่าย - ควรรับประทานอาหารครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง - หากมีอาการมากควรปรึกษาแพทย์
อ่อนเพลีย	- พักผ่อนให้เพียงพอ - รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ - ลดความวิตกกังวล โดยปกติอาการจะค่อยๆหายไปหลังฉายรังสีเสร็จในแต่ละครั้ง

การดูแลผิวหนังบริเวณที่ได้รับรังสี

- ห้ามลบเส้นและห้ามเติมเส้นด้วยตนเอง
- หลีกเลี่ยงการถูกแสงแดดจัด ห้ามวางกระเป๋าน้ำร้อนหรือประคบน้ำแข็งบริเวณที่ฉาย
- ควรสวมเสื้อผ้าหลวมๆ เพื่อลดการเสียดสีกับผิวหนัง
- งดล้างหรือทำความสะอาดด้วยน้ำสบู่ ถ้าจำเป็นให้ใช้น้ำสะอาดไหลผ่านและใช้ผ้าอ่อนนุ่มซับให้แห้ง
- งดทาแป้ง ครีม เครื่องสำอางใดๆ ยกเว้นเป็นยาที่แพทย์สั่ง
***ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสีควรได้รับการดูแลเป็นพิเศษเพราะมีความบอบบางและเกิดแผลได้ง่าย***

การดูแลสุขภาพทั่วไปขณะได้รับการรักษาด้วยรังสี

- รับประทานอาหารที่สะอาด มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ งดอาหารหมักดอง เหล้า บุหรี่ ชา กาแฟ
- ดื่มน้ำมากๆ อย่างน้อยวันละ 2 ลิตร
- พักผ่อนให้เพียงพอ ควรนอนหลับอย่างน้อย 6 – 8 ชั่วโมง
- ออกกำลังกายตามสภาพของร่างกายอย่างสม่ำเสมอ
- ทำจิตใจให้สบาย ลดความวิตกกังวล โดยการหางานอดิเรกทำ
- หากผู้ป่วยรักษาโรคอื่นร่วมอยู่ด้วย ผู้ป่วยสามารถรับประทานยาต่อไปและต้องรับการตรวจรักษาต่อกับแพทย์นั้นๆ ตามนัดสม่ำเสมอ

การดูแลผิวหนังภายหลังการฉายรังสี

หากแพทย์อนุญาตให้อาบน้ำได้ ท่าสามารถปฏิบัติได้ทันทีตามที่แพทย์แนะนำ

ถ้าแพทย์ไม่ได้แนะนำ ให้ท่านปฏิบัติตังนี้
** ถ้ามีแผลบริเวณที่ฉาย ให้งดอาบน้ำจนกว่าแผลจะแห้ง จึงเริ่มอาบน้ำได้
** ถ้าไม่มีแผลบริเวณที่ฉายรังสี
> สัปดาห์ที่ 1-2 ให้อาบน้ำได้โดยไม่ขัดถูหรือฟอกสบู่บริเวณที่ฉายและซับให้แห้งด้วยผ้านุ่ม
> สัปดาห์ที่ 3 ให้อาบน้ำได้ ฟอกสบู่ แต่ไม่ขัดถูบริเวณที่ฉายรังสี และซับให้แห้งด้วยผ้านุ่ม
> สัปดาห์ที่ 4 ให้อาบน้ำได้ตามปกติ และใช้ครีมที่มีความชุ่มชื้นนวดบริเวณที่ฉายทั้งด้านหน้าและหลังอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ทุกวันตลอดไป เพื่อป้องกันการแข็งตัวของผิวหนังจากการฉายรังสี
***หลังจากได้รับการรักษาครบแล้วแพทย์จะนัดมาตรวจติดามการรักษาต่อไปอีกระยะ ผู้ป่วยควรมารับการตรวจตามนัดทุกครั้ง***